Ga naar de inhoud
DE STAD
GESCHIEDENIS

De Joodse geschiedenis van Amersfoort

De Joodse gemeenschap in Amersfoort heeft wortels die teruggaan tot de 17e eeuw. Hier lees je er meer over!

location_on Amersfoort

Amersfoort was in 1650 een van de eerste steden in de Republiek die de Joodse gemeenschap verwelkomde. Al snel vestigden de eerste Sefardische Joden, afkomstig uit Spanje en Portugal, zich in onze stad. Niet veel later voegden geloofsgenoten uit andere stromingen, waaronder de Hoogduitse Joden, zich bij het gezelschap.

DE EERSTE SYNAGOGE

Omdat de Joodse gemeenschap in 1650 nog geen volledige burgerrechten genoot, vonden de eerste synagogediensten plaats in de particuliere woningen van de Joodse inwoners. Het zou uiteindelijk tot 1727 duren voordat de eerste synagoge (of sjoel) werd gebouwd. Deze kwam te staan in het Juffersgat. Tegenwoordig kennen we dit gebied als de Drieringensteeg. De komst van de eerste synagoge markeerde ook de toenemende invloed van de Hoogduitse Joden in Amersfoort.

BEGRAAFPLAATSEN

De eerste Joodse begraafplaatsen waren er (gelukkig maar!) al ver voor de bouw van de eerste synagoge. In 1670 werd ten oosten van de Bloemendalsestraat een begraafplaats aangelegd voor de Sefardische gemeenschap. Een tweede begraafplaats, ditmaal voor de Asjkenazische Joden, volgde in 1700 aan de westzijde van dezelfde straat. Hoewel deze begraafplaatsen niet meer in gebruik zijn, zijn ze nog steeds zichtbaar in de stad. De huidige Joodse begraafplaats is gevestigd aan de Soesterweg. Dit gebied werd in 1873 in gebruik genomen en herbergt diverse rijksmonumenten, zoals de beheerderswoning en het poortgebouw.

BELANGRIJKE PERSONEN EN GEBEURTENISSEN

Benjamin Cohen, een prominente tabakshandelaar en patriot, is een van de opvallende figuren uit de Amersfoortse Joodse gemeenschap. In de roerige periode van 1787 bood hij onderdak aan stadhouder Willem V en diens echtgenote. De gemeenschap stond bekend als conservatief, verzette zich tegen de verlichte hervormingen van het Consistorie en was aanvankelijk ook geen voorstander van koning Willem I. Van 1814 tot 1917 was Amersfoort de zetel van het opperrabbinaat voor de provincie Utrecht.

DE GEMEENSCHAP GROEIT

Een intern conflict leidde in 1867 tot de oprichting van een tweede synagoge nabij de Kortegracht. In 1873 werd langs de Soesterweg grond aangekocht voor een nieuwe begraafplaats. De gemeenschap kende een bloeiend verenigingsleven, met initiatieven voor onder andere begrafenis- en ziekenzorg, liefdadigheid en culturele activiteiten.

DE DONKERE DAGEN VAN WOII

De Tweede Wereldoorlog bracht duistere tijden voor de Joodse inwoners van Amersfoort. Velen werden vanuit Westerbork naar concentratiekampen gebracht en kwamen om het leven. Anderen overleefden door onder te duiken.

HERSTEL

Na de oorlog herpakte de Joodse gemeenschap zich met veerkracht en vastberadenheid. De synagoge aan de Drieringensteeg werd, hoewel het interieur volledig verwoest was, in 1949 volledig gerestaureerd.

GEDENKUITINGEN

Amersfoort herdenkt de slachtoffers van de Holocaust op diverse manieren, waaronder speciale stoeptegels in het stadscentrum en een gedenkrol met de namen van 355 Joodse slachtoffers. Daarnaast zijn er monumenten in Museum Flehite en op het terrein van Kamp Amersfoort.

.

INTRIGERENDE WANDELING

De Joodse gemeenschap heeft een onuitwisbare invloed gehad op Amersfoort. Hun verhaal, vol veerkracht en vastberadenheid, blijft inspireren. Wil je meer over het verleden en heden van de Joodse gemeenschap weten? Meld jezelf dan aan voor een themawandeling georganiseerd door Gilde Amersfoort. Zij brengen je langs tastbare herinneringen en de boeiende historie van de Joodse gemeenschap. Kijk voor meer informatie op hun website.

Nog meer GESCHIEDENIS

De levendige stadsmuur

Wie langs de historische stadsmuur loopt, ziet in eerste instantie vooral een oude muur. Maar niets is wat het lijkt!

AMERSFOORT IN DE WERELDOORLOGEN

Amersfoort is al eeuwen van strategisch militair belang. Ontdek hoe de militaire geschiedenis eruitziet en welke rol de stad speelde tijdens de...

DE STAD iS VAN ONS

arrow_right_alt
arrow_left_alt

De Koffiebus: cappucino’s met een scheutje aandacht

Deze mobiele variant van een koffiehuis beweegt zich sinds 2017 door de stad. Omzet maken is bijzaak. De ontmoeting met elkaar is het hoofddoel!

Bram Ravenhorst

Als onderdeel van funkband Three Little Clouds zet rapper Raven Kangee stad en land op zijn kop. Nu geeft Bram Ravenhorst de ons een soloplaat om niet...

Frank Boom

Frank Boom bewijst dat pensionering geen einde hoeft te betekenen, maar juist een nieuw begin kan zijn. Met zijn aanstekelijke enthousiasme en brede...

Aaron Asbury

Arno Mijnten timmert onder zijn artiestennaam Aaron Asbury hard aan de weg als countrymuzikant. Leer deze getalenteerde stadsgenoot kennen!

Fem Petraeus

Fem Petraeus loopt als actrice al jaren rond in de film- en televisiewereld. De enige plek waar ze langer rondloopt is in haar eigen stad: Amersfoort.

Marlot Witteveen

Bij Museum Flehite in Amersfoort werkt Marlot Witteveen (29) met veel enthousiasme als vrijwilliger. Ze combineert haar creatieve vaardigheden met...

Garnizoensstad Evenementen

Duik in de rijke militaire geschiedenis van Amersfoort als Garnizoensstad. Ontdek hoe het garnizoen de stad door de eeuwen heen heeft gevormd en...

Hans Maas

Hans Maas (68) is voor veel Amersfoorters een bekend gezicht, mede dankzij zijn tomeloze inzet voor voetbalvereniging Amsvorde. Met zijn opvallend...

Sascha Woudenberg

Het Mondriaanhuis zet zich in voor toegankelijkheid, zodat iedereen kan genieten van kunst. Dankzij medewerkers zoals Sascha Woudenberg worden steeds...