Op de grens tussen rand en de rest van het land,
Wordt gisteren door morgen omarmd.
Welkom in Amersfoort! Een stad met een rijke historie en veelbelovende toekomst. Jaarlijks bezoeken meer dan 1 miljoen mensen uit binnen- en buitenland het middelste punt van Nederland. Zij komen voor het middeleeuwse centrum en blijven door de unieke winkels en bruisende horeca. Dat Amersfoort veel bekijks trekt, is al een feit sinds de begindagen. Maar hoe is Amersfoort eigenlijk ontstaan?
DE NAAM
Amersfoort dankt haar naam aan de rivier waarlangs zij is ontstaan: de Eem (vroeger: Amer). Als doorwaadbare plaats (foorde) aan deze rivier werd de stad aan het begin van de Middeleeuwen al snel een regionaal handelscentrum.
Stadsrechten
De stad groeide in deze periode snel. In 1259 kreeg Amersfoort stadsrechten van de Utrechtse bisschop. Daardoor kon er een stadsmuur worden gebouwd. De stad breidde zich echter zó snel uit dat er al snel meer ruimte nodig was. Daarom werd er besloten om een tweede stadsmuur te bouwen. Zo kon Amersfoort zich in oppervlakte verdubbelen.
Muurhuizen
De bouw van de tweede stadsmuur betekent het afbreken van de eerste, binnenste stadsmuur. Van die kostbare stenen werden statige huizen op dezelfde plek gebouwd. Deze cirkelvormige straat heet toepasselijk ‘Muurhuizen’. Vandaag de dag staat dit gedeelte van Amersfoort bekend als één van de mooiste, meest fotogenieke straten van Nederland.
KOPPELPOORT
Uit dezelfde periode als de Muurhuizen stamt ook de wereldberoemde Koppelpoort. Dit is de enige gecombineerde land- en waterpoort die nog in Nederland bestaat. Talloze bezoekers en treinreizigers vergapen zich maandelijks aan dit schitterende aangezicht. Ook leuk: de Koppelpoort is te bezoeken onder begeleiding van een gids. Het werken in de gecombineerde land- en waterpoort werd vroeger als een soort taakstraf door gevangenen gedaan. Leuk weetje: zo is de term ‘raddraaier’ ontstaan!
het mirakel van amersfoort
In 1444 gebeurde er iets héél bijzonders in Amersfoort. Geertje Arends was onderweg van Nijkerk naar Amersfoort om in te treden in het Sint-Agnietenklooster. Zij had een pijpaarden beeldje van Maria bij zich, maar vond het te lelijk voor het klooster. Daarom gooide zij het beeldje in de buitengracht (tegenwoordig de Scheltussingel). Een paar dagen later vond de door visioenen geplaagde dienstmeid Margriet Albert Gijsen het beeldje onder het ijs in de gracht.
Dit Mariabeeldje zorgde ervoor dat de kaarsen drie keer langer dan normaal bleven branden. Nadat Gijsen het beeldje naar het klooster had gebracht, verspreidde het nieuws zich als een lopend vuurtje. Amersfoort werd hierdoor een heus bedevaartsoord. Pelgrims kwamen van over de hele wereld om hun gebeden te laten vervullen.
onze lieve vrouwekerk
Bij een reputatie van bedevaartsoord hoort uiteraard een passende kerk. Onder andere dankzij de giften van alle pelgrims werd in 1444 begonnen met de bouw van de Onze Lieve Vrouwekerk. De toren van deze kerk is 98,33 meter hoog en daarmee nog altijd het hoogste gebouw van Amersfoort.
De kerk zelf? Die is er niet meer… Ten tijde van de Reformatie in de 16e eeuw werd deze katholieke kerk gebruikt als opslagplaats voor munitie. Je raadt het al: de kerk ging in 1787 in vlammen op. Op het Onze Lieve Vrouwekerkhof zijn de omtrekken van het gebouw nog steeds zichtbaar in de straatstenen.
Bierstad
In de middeleeuwen was schoon water zeldzaam en kostbaar, maar in Amersfoort stroomde het dagelijks de stad en grachten in. Niet gek dat er in die periode veel bierbrouwerijen ontstonden. Amersfoorts bier was beroemd en gewild in de wijde omtrek. Dat geldt vandaag de dag nog steeds. Anno 2023 vind je in de Keistad bierbrouwerijen als De Drie Ringen, Rock City en ’t Mirakel. Sinds 2025 heeft de stad haar eigen biertje, genaamd Foort.
Ambachtelijk
Naast handel- en bierstad verdienden de Amersfoorters hun geld met onder meer textielnijverheid. In de Katoendrukkerij in de Volmolen (naast de Koppelpoort) leer je vandaag de dag alles over deze ambacht. Dit is dé gespecialiseerde werkplaats voor katoendrukken in Nederland. Je kunt hier o.a. leren afdrukken met houten drukblokken, informatie vinden over (de geschiedenis van) het katoendrukken en op maat houten drukblokken laten maken.
politiek
Niet alleen op het gebied van bier en handel speelde Amersfoort een belangrijke rol. Ook op politiek vlak was Amersfoort van betekenis. Voornamelijk in het voortbrengen van een politieke grootheid: zo is Johan van Oldenbarnevelt (1547 – 1619), de raadspensionaris die bekend staat als grondlegger van de Republiek der Nederlanden, geboren in een van de beroemde Muurhuizen. Tot op de dag van vandaag is Van Oldenbarnevelts invloed nog merkbaar. Bijvoorbeeld op politiek gebied met de vrijheid van godsdienst en moderne grondwetten zoals die ook in Frankrijk en de Verenigde Staten ontstonden. Ook op economisch vlak staat zijn stempel stevig in de Nederlandse geschiedenis gedrukt: Johan van Oldenbarnevelt stichtte de eerste multinational, de Verenigd Oost-Indische Compagnie of V.O.C. en de eerste moderne beurs waar aandelen en effecten werden verhandeld.
De stad
Amersfoort staat vandaag de dag bekend als ‘groeistad’. Sinds de jaren ’80 is de stad uitgebreid met enkele nieuwe woonwijken, waarvan met name Kattenbroek wereldberoemd is geworden om haar unieke, speelse architectuur.
De ziel
Amersfoort is een bruisende stad waar vrijwel iedere week een evenement wordt georganiseerd. Dit gebeurt vrijwel altijd door de inwoners zelf: geen stad in Nederland heeft zoveel inwoners die zich als vrijwilliger inzetten voor het hun leefomgeving. Daarnaast zijn Amersfoorters ook in hun vrije tijd volop in beweging: wij sporten het meest van alle Nederlanders!
De mensen
Een van de oudste steden van Nederland, maar met een hele jonge bevolking. Een stad die niet bekend staat om haar universiteit of opleidingen, maar wel met een hoogopgeleide beroepsbevolking. Een stad waar jaarlijks meer dan een miljoen toeristen op bezoek komen, maar die absoluut niet toeristisch aanvoelt. In Amersfoort barst het van de zelfstandige ondernemers, unieke winkelconcepten en gastvrije horeca.
