In de app vind je, vaak onbekende, verhalen over het verzet in Amersfoort. Wanneer gevangenen vanaf het station naar Kamp Amersfoort liepen, verzamelden Amersfoorters zich langs de route om de uitgehongerde mannen brood toe te stoppen of hen op andere manieren te steunen. Ook zijn er verhalen van inwoners die gevangenen hielpen om onder te duiken. Deze zogenoemde schuilplaatsverleners zetten alles op het spel om het leven van een onbekende te redden.
VERZETSAANSLAG OP DE BARCHMAN WUYTIERSLAAN
Een van de aangrijpende verhalen uit de app speelt zich af aan de Barchman Wuytierslaan. Begin februari 1945 kreeg een Amersfoortse verzetsgroep de opdracht om het hoofdseinhuis op het stationsemplacement op te blazen. Na een eerste mislukte poging slaagden twee verzetsmannen erin de nieuwe explosieven tot ontploffing te brengen. Dat was het begin van dramatische gebeurtenissen.
Wanneer de mannen het spoor verlaten en omhoogklimmen naar de naastgelegen Barchman Wuytierslaan, stuiten ze op drie Duitse Wehrmachtsoldaten met de wapens in de aanslag. De eerste verzetsman steekt zijn handen omhoog, maar de tweede grijpt zijn stengun en opent het vuur. Twee Duitse soldaten zijn op slag dood, de derde overlijdt kort daarna. De verzetsmannen duiken onder.
REPRESAILLE
Op 5 februari volgt de keiharde vergelding. Achttien ter dood veroordeelde gevangenen worden opgehaald uit gevangenis Wolvenplein in Utrecht en naar Amersfoort gebracht. Precies op de plek waar de drie Duitse soldaten zijn neergeschoten, worden de gevangenen uit de vrachtwagen gehaald en een voortuin ingejaagd. Ook twee toevallige voorbijgangers moeten de tuin in. Een van hen is de scholier Johan van der Glas. Een Duitse officier krijgt medelijden vanwege zijn jonge leeftijd en laat hem gaan, in ruil voor een andere passant. Kort daarna openen de Duitsers het vuur en alle twintig mannen worden geëxecuteerd.
Zo ontsnapt Johan van der Glas, op weg naar het nabijgelegen Johan van Oldenbarnevelt Gymnasium, op het nippertje aan de dood. Nooit durfde hij het aan zijn ouders te vertellen en nooit liep hij nog langs deze plek. Pas in 2015 keerde hij er terug.
Eerbetoon
De Duitse soldaten laten hun lijken een dag in de tuin liggen als ‘voorbeeld’. Ze plaatsen borden met teksten als: ‘saboteurs’ en ’terroristen’. Op deze locatie worden de twintig slachtoffers nu herdacht met een plaat van stadsarchitect D. Zuiderhoek.
JOHAN DEELT VOOR HET EERST ZIJN VERHAAL
Leonie Herbes woonde in 2015 aan de Barchman Wuytierslaan 42 en herinnert zich hoe Johan als oude man overstuur bij haar voor de deur stond:
“Johan belde bij ons aan, omdat hij voor het eerst weer op deze plek terug was en zijn verhaal kwijt moest. Voor het eerst! Hij vertelde dat hij op die dag langs ons huis naar school liep. Hij werd aangehouden en tussen de andere mensen in onze voortuin gezet. Een ‘goede’ Duitser vond hem blijkbaar te jong. Hij mocht de tuin weer uit en werd naar school gestuurd, een paar honderd meter verderop. Het enige dat hij toen nog hoorde waren schoten.”
Johan van der Glas
MEER BIJZONDERE VERHALEN
De app Hoop en Vrees laat zien hoe gewone Amersfoorters in onmenselijke tijden buitengewone keuzes maakten – soms met fatale gevolgen, soms met levensreddende moed. Door deze verhalen te bundelen, wordt de geschiedenis tastbaar en dichtbij gebracht.
Wie de route loopt of fietst, ervaart niet alleen de weg die gevangenen en verzetsstrijders destijds gingen, maar ook het spanningsveld tussen angst en hoop, onderdrukking en menselijkheid. Het is een uitnodiging om stil te staan bij vrijheid, verantwoordelijkheid en de kracht van moedige keuzes.
Zou je willen bijdragen aan het levend houden van deze verhalen? Het bestuur van Stichting Schuilplaatsverleners is op zoek naar versterking. Stuur hier een bericht om in contact te komen.
