Proost, op Amersfoort! Al sinds de 13e eeuw wordt het vloeibare goud hier in overvloed gebrouwen. Tijd voor een geschiedenislesje met een hoppig smaakje!
RIJK DOOR BIER
Dat we Amersfoort een echte bierstad noemen, is geen understatement. In de vijftiende en zestiende eeuw verdiende meer dan de helft (60%!) van de inwoners hun geld met bier. Dat betekent niet dat iedereen zijn eigen merk pils verkocht; ook boeren die het graan verbouwden, de kuipers die de vaten maakten, de dragers die met de vaten sjouwden en de handelaren die de drank verscheepten worden meegerekend.
DE VIERDE BIERSTAD
Geschiedenisdocent Leen Alberts heeft uitgebreid onderzoek naar het Amersfoortse bierverleden gedaan. In zijn boek ‘Brouwen aan de Eem’ noemt hij de Keistad ‘de vierde bierstad’. Dit vertelt hij in een interview met het Algemeen Dagblad: “Er is veel onderzoek gedaan naar de drie grootste Nederlandse biersteden in de middeleeuwen: Haarlem, Gouda en Delft. Toch is er weinig tot geen onderzoek gedaan naar de bijna honderd bierbrouwers die zich tussen 1300 en 1600 afwisselend in Amersfoort hebben gevestigd. Door mijn onderzoek trek ik de conclusie dat Amersfoort de vierde bierstad van Nederland was.”
‘IN DE WATER’
De reden dat Amersfoort in de middeleeuwen zo’n aantrekkelijke plek voor het brouwen van bier was, heeft te maken met onze rivier: de Eem. Doordat de beken uit de Veluwe in deze rivier samenkomen was het water helder en zowel zacht als zoet van smaak. Het perfecte ingrediënt om bier van te brouwen, dus! Helaas bleek het geen recept voor eeuwig succes: omstreeks 1550 vertrokken er steeds meer brouwerijen uit de Keistad. Volgens Alberts had dit te maken met de ligging van de stad. “Amersfoort ligt niet aan een doorgaande rivier. Daardoor voeren veel schepen niet langs de stad.” Zo werd het voor brouwerijen dus een stuk minder interessant om zich hier te vestigen.
Bij bierliefhebbers loopt het water vast in de mond na het zien van deze foto van de Eem!
PHOENIX
Ook al waren de hoogtijdagen na de 15e en 16e eeuw voorbij; het feestje was zeker niet afgelopen! Wij Amersfoorters gingen vrolijk verder met brouwen. Zo werd er in 1873 een geheel nieuwe brouwerij opgericht, genaamd de ‘Amersfoortsche Beiersch-Bier-Brouwerij’. Erg lang bleef deze naam niet in gebruik: in 1891 besloot een nieuw bestuur dat de brouwerij verderging onder de naam ‘Phoenix Brouwerij Coets de Bosson’. Vanaf 1904, na wéér nieuwe eigenaren te hebben gekregen, ging het bedrijf verder onder haar meest bekende naam: ‘Phoenix Brouwerij.
Bron: Archief Eemland
REVOLUTIONAIR
In iets minder dan een eeuw tijd wist Phoenix Brouwerij de industrie voorgoed te veranderen. Zo introduceerden zij in 1918 onder de naam ‘Malto’ het eerste alcoholvrije bier in Nederland. In 1926 deden zij er nog een schepje bovenop door ‘staangeld’ te introduceren. Dit was de voorloper van wat wij vandaag de dag als statiegeld kennen. Hierdoor liepen de zaken zo goed, dat de brouwerij vanaf 1932 zelfs een eigen scheepvaartmaatschappij had!
Helaas was het succes niet van eeuwige duur. Na een aantal verwoede pogingen, zoals een lucratieve samenwerking met Albert Heijn en een overname door Oranjeboom, werd in 1970 de brouwerij gesloten. Een jaar later besloot de gemeente om het pand te slopen.
Het 75-jarig jubileum (1873-1948) van de Phoenix Brouwerij aan het Smallepad. Bron: Archief Eemland
STILL GOING STRONG
Amersfoort heeft anno 2024 nog steeds een springlevende identiteit als bierstad. Hieronder vind je een overzicht van actieve brouwerijen!
DE DRIE RINGEN
Al ruim 33 jaar brouwt Stadsbrouwerij De Drie Ringen op ambachtelijke wijze in Amersfoort hun bieren. In hun proeflokaal pal naast de Koppelpoort ben je van woensdag tot en met zondag van harte welkom voor een hoop lekkerheid! Via deze link ga je naar hun website.
ROCK CITY BREWING
Met een naam als Rock City kan je van één ding zeker zijn: dit is écht Amersfoorts bier. De eigenzinnige meesterbrouwer Koen Overeem weet dat het leven te mooi is om saai bier te drinken. Uit zowel de ketels in de brouwerij als in hun sfeervolle brewpub stroomt dan ook alleen maar kwaliteit met plezier! Neem eens een kijkje op hun website!
‘T MIRAKEL
Brouwerij ’t Mirakel is in 2016 ontstaan als een hobbyproject van enthousiaste schoolpleinvaders. Gezamenlijk investeerden zij in alle brouwbenodigdheden. Sindsdien zijn de speciaalbieren niet meer weg te denken uit de Keistad. Extra leuk: alle namen van hun brouwsels hebben te maken met het daadwerkelijke ‘Mirakel van Amersfoort’, zoals ‘De Vondst’, ‘Het Visioen’ (foto) en ‘Lieve Vrouw’. Op hun website vind je meer informatie.
VAT’33 BREWING
Dit relatief jonge biermerk is ontstaan als een ode aan de Keistad. Het is voortgekomen uit een samenwerking tussen Hoptimaal en Tjaps Pub uit Vathorst.
MEER INFO
Liefhebbers van zowel bier als Amersfoort, opgelet! De Bierwandeling van het Gilde Amersfoort moet je hebben geprobeerd. Wanneer de wandeling is afgelopen, is het tijd voor een bierproeverij bij De Drie Ringen. Hier vind je meer informatie!
